fil vakası

[ebu_hureyre]

Kâbe'yi yıkmak üzere büyük bir orduyla gelen
Yemen valisi Ebrehe'nin ordusuna saldıran kuşlar.



Ebâbil, Arapça'da "bölükler, sürü, sürüler"
demektir. Kelime, Kur'ân-ı Kerim'de Fil sûresinin üçüncü âyetinde geçmektedir.
Fil sûresinde olay şöyle anlatılmaktadır: "Görmedin mi Rabbin fil sahiplerine ne
yaptı? Onların tuzaklarını boşa çıkarmadı mı? Üstlerine sürü sürü kuşlar
gönderdi. Onlara çamurdan sertleşmiş taşlar atıyorlardı. Nihâyet onları yenilmiş
ekin yaprağı gibi yaptı." (el-Fil, 105/1-5).



Bu olay Hz. Peygamber'in doğduğu yıl olmuş
ve orduda bulunan fil/fillerden dolayı Araplar arasında "Fil Vak'ası", geçtiği
yıl ise "Fil Yılı" olarak meşhur olmuştur. Olay kaynaklarda şöyle
zikredilmektedir:



Habeşistan Kralı Necâşi Ashame'nin, Yemen'e
hükümdar tâyin ettiği Ebrehe b. Sabbah el-Eşrem, Mekke'ye giden kervan ve Kâbe
ziyaretçilerini çekmek ve San'a şehrini ticaret merkezi haline getirmek üzere
burada Kulleys veya Kalis denilen bir tapınak (kilise) yaptırdı. Ancak tapınağa
gelen olmadığı gibi Fukaym kabilesine mensup bir Arap veya bir grup Arap
kiliseye girerek pislediler. Bunu öğrenen Ebrehe çok kızdı ve Kâbe'yi yıkacağına
yemin etti. Büyük bir ordu ve gayet iri cüsseli "Mamud" adlı fili önde olduğu
halde Mekke'ye yöneldi. M.S. 570 veya 571 yılında altmış bin asker ve on yahut
dokuz fille yola çıktı. (İbnü'l-Esir, el-Kâmil fi't Târih, Nşr: Tornberg, Beyrut
1965, I, 442).



Ebrehe yolda Yemen kralı Zû Neferi bozguna
uğrattı, ardından Has'amlıları yendi ve bunların Nufeyl b. Nubeyb adındaki
liderinin hayatını bağışlayarak kendisine Mekke'ye gidişte rehber yaptı.
Taif'teyken Sakif'liler tanrıları Lât'ı korumak uğruna Ebrehe ile işbirliğine
yanaşıp Ebû Regal'i ona rehber olarak verdiler. Ebrehe'nin fillerin desteğindeki
muazzam ordusunun karşısında hiçbir ordu dayanamadı ve Kureyş'liler bu gelişe
bakarak Kâbe'nin yıkılacağına kesin olarak inanmaya başladılar.




Abdülmuttalibin Ebrehe ile Görüsmesi




Mekke yakınında Mugammes denilen yerde
Ebrehe ordusu çadırlarını kurdu ve çevredeki Mekke'lilere âit develeri
yağmaladılar. Burada, Ebû Regal öldü. Develerin içinde Abdülmuttalib'in de iki
yüz devesi vardı. Ebrehe'nin elçisi Hınata el-Himyeri Mekke'ye giderek
Kureyş'lilerin ileri gelenleriyle görüştü ve "Kâbe'yi tavaf etmeyi bıraktıkları
takdirde onlara saldırmayacaklarını" söyledi. Onlara sadece Kâbe'yi yıkmak için
geldiklerini, kendileri ile savaşmayacaklarını bildirdi (İbnü'l-Esir, a.g.e.,
s.443).



Abdülmuttalib, "Biz onunla savaşmak
istemiyoruz, buna gücümüz de yetmez. Orası Beytullah'tır, eğer korursa O (Allah)
Harem'i korur" dedi; develerini görüşmek üzere Ebrehe'nin yanına vardı.
Abdülmuttalib'e iyi davranan ve önce onu takdirle karşılayan Ebrehe,
Abdülmuttalib develerini isteyince şöyle dedi: "Seni ilk gördüğümde gözüme büyük
bir şahsiyet olarak görünmüştün. Ama sen Kâbe'nin korunmasını isteyeceğin yerde
develerinin peşine düşünce gözümden düştün." Abdülmuttalib, "Ben develerin
sahibiyim. Kâbe'nin de sahibi var, O onu korur" dedi.



Abdülmuttalib develerini alıp
Kureyş'lilerin yanına döndü, onlara olup biteni anlattı ve hepsi, muhtemel bir
katliâma karşı Mekke'den ayrılıp dağlara çekildiler.




Fillerin Yere Cökmesi




Sabaha karşı Ebrehe, Mekke'ye ilerledi.
Mamud denilen büyük fil, şehre yaklâşınca yere çöküverdi; kalkması için çok
uğraştıkları halde kalkmadı. Öteki fillerin de, Kâbe yönünde sürüldüklerinde
yere çöktükleri, başka bir yöne yöneltildiklerinde koşarak kaçmaya çalıştıkları
görüldü. Bu mucizeyi olayın sıhhati Hz. Peygamber (s.a.s.)'in Kusva adlı
devesinin Mekke yakınlarında çökmesi olayında, Nebi (s.a.s.)'in söylediği
sözlerle sâbit olmuştur: Devesi çökünce Rasûlullah'ın ashâbı, "Deve çöktü"
dediğinde, Rasûlullah; "Hayır, Kusva çökmedi, yalnız onu 'Fili engelleyen'
engelledi" buyurmuştur. Buhâri ve Müslim'de, Rasûlullah (s.a.s.)'in Mekke'nin
fethi günü şöyle dediği nakledilmektedir: "Yüce Allah filleri Mekke'ye girmekten
alıkoydu. Ama Rasûlünü ve mü'minleri oraya gönderdi. Dün olduğu gibi bugün de
oranın hürmeti iâde olmuştur. Dikkat edin, hazır olan olmayana bildirsin. "




Kuşlarn Ebrehe Ordusuna Saldirmasi




Ebrehe ordusu Mekke'ye girerken deniz
tarafından, dahâ önce o bölgede hiç görülmemiş, kırlangıca benzer kuş sürüleri
bir anda ortaya çıkarak Ebrehe ordusuna saldırdılar. Gaga ve pençelerinde
taşıdıkları taşları ve çamurdan balçıkları askerlerin üzerine bıraktıklarında
onlar, kurumuş, paramparça olmuş ağaç yaprakları gibi dağıldılar. Rehberleri
Nufeyl kaçtı, askerler kuş saldırısında telef olup feci şekilde öldüler; yolda
kalanlar, geriye dönenler de helâk oldular. Mekke'liler bu mucizeyi dağlardan
seyrederken Allah'ın irâdesi karşısında hayret ve dehşet içindeydiler. Ebrehe,
bu saldırıda etleri parçalanmış, çürümüş halde San'aya dönerken, Hasm
kabilesinin yaşadığı bölgede göğsü ikiye yarılarak acıklı şekilde öldü (Kadı
Beydâvî, Envârü't-Tenzil, Fil Sûresi tefsiri).



Kuşlar ve attıkları taşlar hakkında çeşitli
rivâyetler vardır. Bu olay Rasûlullah'ın dünyaya geldiği yılda vukû bulduğundan,
Peygamberimizin ilk mucizelerinden sayılmıştır. Muhammed b. İshak ve İkrime o
yıl çiçek hastalığının Mekke'de yaygınlaştığını söylemişlerdir. Muhammed Abduh
(v. 1905) bu rivâyetlerden hareketle Kur'ân'da geçen "Tayran Ebâbile" ifâdesiyle
kastedilenin "sinekler" olduğunu ayaklarında salgın hastalık mikrobu taşıyan
sinek sürülerini Allah'ın, Ebrehe ordusuna musallat kıldığını belirtmektedir.
Yeryüzünün en ihtişamlı ordusu ve hayvanları (filleri) ile gelen Ebrehe ve
ordusunu Allah, bir ibret olsun diye gözle görülemeyen küçük canlılarla
mikroplarla helâk etmiştir. Bu görüşü yukarıda zikrettiğimiz gibi daha önce ilk
siyercilerden Muhammed b. İshak da kaydetmiştir.



Bu tefsirde önemli olan husus; Muhammed
Abduh, Reşid Rıza, ve diğer bazı müfessirlerin, Allah'ın, olağanüstü, fevkalâde,
harikulâde mucizesi ile bu Allah düşmanı orduyu helâk edişini dile
getirmeleridir. Tefsirlerde kuşların mâhiyeti hakkında değişik görüşler
bulunmaktadır. İbn Abbas ile Dahhak, Ebâbil'i "birbiri arkasından gelenler" diye
yorumlamışlardır. Hasan-ı Basri ile Katâde, "çok" mânâsına; İbn Zeyd "çeşitli,
sağdan soldan gelenler" mânâsına; Mücâhid, "toplu halde arka arkaya gelen"
mânâsına geldiğini söylemişlerdir. Kuşların, bölük bölük, karışık türde
oldukları anlaşılmaktadır. Rivâyetlerde kuşlar; kırlangıca, kekliğe, sığırcığa,
yarasaya, hatta "zümrüdü anka"ya benzetilmektedir .



"Siccil" kelimesi, taş ve çamur demektir.
Yahut, çamurla sıvanmış taş anlamına gelir. "Asf" kelimesi, ağaç yaprağı
anlamına gelir. Haşerelerin ağaç yaprağını yiyip ufalttıklarında yaprak yenik
yenik hale gelir ki, sûrede anlatılmak istenen budur.



Sûrenin anlamı; Allah'ın, Kâbe'nin
müdafaasını müşriklere bırakmadığını, saldırganları alışılmadık şekilde helâk
ettiğini bize anlatmaktadır.




Olayın Gerceklestigi Yer




Fil olayı, Müzdelife ve Mina arasındaki
Muhassab vadisi arasında bulunan Muassıb'da meydana gelmiştir. Müslim ile Ebû
Dâvûd, Câbir'den rivâyetle onun şöyle dediğini yazarlar: "Rasûlullah
Müzdelife'den Mina'ya hareket ettiği zaman Muassıb vadisin de hızlanmıştı." İmam
Nevevî bunu şöyle izah etmiştir: "Ashâb-ı Fil olayı burada cereyan etmiştir.
Onun için, sünnet olan, hacıların buradan hızla geçmesidir" (Mevdûdî, Tefhimul
Kur'an Trc: Muhammed Han Kayanı ve diğerleri, İstanbul 1988, VII, 238)



İmam Mâlik de Hz. Peygamber'den, "Müzdelife
durma yeridir, ama Muassıb vadisinde durulmamalıdır" hadisini nakleder.



Müşrik Kureyşlileri bu olay o kadar
etkilemiştir ki, üç yüz altmıştan fazla Kâbe putunu unutup yedi yahut on sene
Allah'a tapmışlardır. Fil sûresin de Allah, Ashâb-ı Fil'in acı âkıbetinin
fecâatine sadece ana hatlarıyla değinmiş ve müşriklere, Hz. Muhammed (s.a.s.)'in
dâvetine karşı çıktıklarında, onların başlarına gelebilecek acıklı azabı
hatırlatmıştır.

[hasret_]

çok güzel bir paylaşım olmuş Allah razı olsun..
Rabbim Sen herşeye Kaadirsin...