İmam Şafiî'nin Kadere Dair Görüşleri

[ebu_hureyre]

1. Beyhaki, er-Rabi b. Süleyman'dan şöyle dediğini rivayet etmektedir:

"Şafiî'ye kadere dair soru sorulunca şöylece cevap verdi:

"Dilediğin olur ben dilemesem de Benimse dileğim sen dilemesen olmaz. Kulları sen bildiğin üzere yarattın Genç de yaşlı da ilmine göre hareket eder Şuna lütuffa bulundun, bunu yardımsız bıraktın Buna yardım ettin, ötekine etmedin Kimisi bahtiyardır onların kimisi bedbaht Kimileri güzeldir, kimileri çirkin" 1(Menâkibu'ş-Şafii, I, 412-413; Şerhu Usûli itikadi Ehli's-Sunne, IV, 777)

2. Beyhaki'nin, Menâkibu'ş-Şafiî'de naklettiğine göre Şafiî şöyle demiştir:

"Kulların dilemesi Yüce Allah'a aittir. Alemlerin Rabbi olan Allah dilemedikçe onlar dileyemezler. İnsanlar kendi amellerini yaratamazlar. Onların amelleri Yüce Allah'ın yarattıkları arasındadır. Kulların fiilleri onun tarafından yaratılmıştır. Kader hayrıyla şerriyle Allah'tandır. Şüphesiz kabir azabı haktır. Kabirdekilerin sorgulanması da haktır. Ölümden sonra diriliş (ba's) haktır, hesaba çekilmek haktır, cennet ve cehennem haktır ve bunun dışında sünnette zikredilen diğer hususlar da böyledir." (Menâkibu'ş-Şafiî, I, 415)

3. Lalekâî, Müzenî'den şöyle dediğini rivayet etmektedir:

"Şafiî dedi ki: Kaderci ne demektir biliyor musun? Kendisi bir işi yapmadıkça Allah da bir şey yaratmamıştır diyen kimsedir." (Şerhu Usuli İtikadı Ehli's-Sünneti ve'l-Cemaa, IV, 776)

4. Beyhaki, Şafiî'den şöyle dediğini nakletmektedir:

"Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem'in haklarında:

"bu ümmetin mecusileridirler" (Ebû Dâvûd, V, 66, h. 4691; Hakim, Mustedrek, I, 85; Her ikisi de Ebu Hazim İbn Ömer'den yoluyla rivayet etmişlerdir. Hakim dedi ki: "Bu eğer Ebu Hazim'in İbn Ömer'den hadis dinlediği sahih olarak sabit ise Buhârî ve Müslim'in şartına göre sahih olan bir hadistir. Bununla birlikte her ikisi de bu hadisi rivayet etmemişlerdir." Zehebî de bu hususta ona muvafakat etmiştir.)

dediği kaderiyeye mensub kimseler Allah, masiyetleri işleninceye kadar bilmez diyen kimselerdir." (Menâkibu'ş-Şafiî, 1, 413)

5. Beyhaki'nin, er-Rabi b. Süleyman'dan, onun da Şafiî'den rivayetine göre Şafiî kaderiyeye mensub bir kimse arkasında namaz kılmayı mekruh görürdü. (Menâkibu'ş-Şafiî, 1, 413)